1972 yılında, 22 yaşındaki bir kabin memuru olan Vesna Vulović’in ismi, dünya havacılık tarihine sıra dışı bir şekilde yazıldı. Yugoslavya’nın ulusal hava yolu şirketi JAT’a ait, Stockholm – Belgrad seferini yapan 367 numaralı uçak, uçuşun Kopenhag – Zagreb ayağında, 10.160 metre yüksekteyken havada infilak etti. Uçaktaki 28 yolcu ve mürettebattan sadece biri, Vesna Vulović, hayatta kaldı.
Guinness Dünya Rekorları’na göre bu, tarihte paraşütsüz gerçekleşen en uzun düşüşten sağ kurtuluş olarak kayda geçti. Ancak bu olay, yalnızca bir hayatta kalma mucizesi değil; aradan geçen on yıllara rağmen halen yanıtlanmamış bazı soruları da barındırıyor.
25 Ocak 1972 tarihinde gerçekleşen uçuş, planlandığı şekilde Kopenhag’dan saat 15.15’te havalandı. Ancak 16.01’de, Çekoslovakya’nın Srbská Kamenice köyü üzerinde uçağın gövdesinde şiddetli bir patlama meydana geldi. Uçuş veri kayıtları bu noktada kesildi. Olayla ilgili hazırlanan resmi rapora göre, patlama bir valize yerleştirilmiş ve çalar saat mekanizmasıyla tetiklenmiş bir bomba nedeniyle meydana gelmişti.
Yetkililer, bombanın Hırvat milliyetçileri tarafından Yugoslavya hükümetine karşı düzenlenen bir saldırı kapsamında yerleştirildiğini bildirdi. Ancak yıllar sonra bu anlatıya alternatif bir senaryo ortaya atıldı. İki araştırmacı gazeteci, uçağın aslında düşman hava aracı sanılarak Çekoslovak hava kuvvetlerine ait bir savaş uçağı tarafından yanlışlıkla vurulduğunu iddia etti. Bu teoriye göre, kaza yüksek irtifada değil, çok daha alçakta yaşanmıştı. Gazetecilere göre patlama hikayesi, askeri bir hatanın üstünü örtmek amacıyla kurgulanmıştı. Bu iddia kamuoyunda yankı uyandırsa da resmi olarak hiçbir zaman doğrulanmadı.
Vesna Vulović’in kurtuluşu: Mucize mi, şans mı?
Uçakta bulunan 27 kişi hayatını kaybederken, Vesna Vulović enkazdan sağ çıkarıldı. Kendisine ilk yardım sağlayan kişi, II. Dünya Savaşı’nda sağlık görevlisi olarak görev yapmış bir köy sakini olan Bruno Honke idi. Uçağın gövdesine sıkışmış halde bulunan Vulović’in kafatası kırılmış, omurgasında ciddi hasarlar oluşmuş, bacakları ve kalçası parçalanmıştı. Belden aşağısı bir yıl boyunca felçli kaldı. Yoğun fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinden sonra yeniden yürüyebildi, ancak hayatının geri kalanını hafif bir aksama ile geçirdi.
Guinness yetkililerine göre, Vulović’in yemek servis arabasının yanına sıkışmış olması ve uçağın ağaçlık bir bölgeye, karla kaplı yumuşak bir yamaca düşmesi, çarpmanın etkisini azaltmış olabilir. Bu fiziksel koşullar onun hayatta kalmasını açıklasa da, olayın kesin detayları halen net değil.
Hayatta kalmasıyla birlikte Vesna Vulović, Yugoslavya’da bir kahramana dönüştü. Küçük çaplı bir tanınırlık kazansa da, kamuoyunun ilgisinden uzak kalmayı tercih etti. Yıllar boyunca Belgrad’da kedileriyle birlikte sade bir hayat sürdü. Zaman zaman röportajlar verdi, ancak bu konuşmalarda kurtulmuş olmanın kendisine yüklediği duygusal ağırlığı da saklamadı.
2008 yılında New York Times’a verdiği röportajda, “Olanları gazetede okuduğumda neredeyse şoktan ölüyordum” diyerek o günü hatırladığını söyledi. Aynı röportajda, “Bir kedi gibiyim, dokuz canım var” demekten de geri durmadı. Ancak 2012’de The Independent’a yaptığı açıklamada, kurtulmuş olmanın ona sık sık suçluluk hissettirdiğini ve bazı anlarda keşke hayatta kalmasaydım diye düşündüğünü dile getirdi.
Son yılları ve geride kalan sorular
Vulović, 23 Aralık 2016’da, 66 yaşındayken hayatını kaybetti. Ölüm nedeni kamuoyuyla paylaşılmadı. Onun hayatı, hem fiziksel hem de psikolojik anlamda ağır bir travmayla şekillendi. Hayatta kalışı yıllarca bilim insanlarının ve gazetecilerin ilgisini çekmeye devam etti. Ancak kazanın gerçek nedeni ve kurtuluşunun ardındaki detaylar halen tartışmalı.
Vesna Vulović’in hikayesi, yalnızca rakamlarla anlatılabilecek bir rekorun çok ötesinde. Bu, aynı zamanda bir hayatta kalma mücadelesi, çözülmemiş bir olaylar zinciri ve insanın sınırlarının nerede başladığını sorgulatan bir yaşam öyküsü…
